Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла асаит
АҦС РУС

"Амилаҭ хәыҷы алитература ду рымазар ауеит. Сара уи агәра згоит".

Д. И. Гәлиа

Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла

Аҧсны Аҳәынҭқарра

ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла

Папасқьыр Мушьни Гьаргь-иҧа



Папасқьыр Мушьни Гьаргь-иҧа (30.12.1915, Аҧсны, Аҟәатәи аокруг Кәыдрытәи аучастка (иахьатәи Очамчыра араион) Кәтол ақыҭа – 17.05.1999) – аҧсуа шәҟәыҩҩы, алитератураҭҵааҩ, акритик. СССР-и Аҧсни рышәҟәыҩҩцәа Реидгылақәа рлахәыла. Дыҩуан аҧсышәала.

1925 ш. Кәтолтәи ҧшь-класстәи ашкол даналга дҭалеит Аҟәатәи актәи аурыс школ, 1926 акәзар, Н. А. Лакоба ихьӡ зху аҧсуа школ ахҧатәи акласс аҟны напхгаҩыс дзауз алитературатә кружок далахәхеит. Ашкол даналга, 1935 ш. дҭалоит Бубнов ихьӡ зхыз (ашьҭахь В. И. Ленин ихьӡ зхыз) Москватәи арҵаҩратә институт, ашьҭахь диасит аҭоурыхи, афилософиеи, алитературеи ринститут ахь. Аха хара имгакәа, ичымазара иахҟьаны иҧсадгьыл ахь дхынҳәыр акәхеит.

Аус иуан агазеҭ «Аҧсны ҟаҧшь» аредакциаҿы. 1956 ш. А. М. Горки ихьӡ зху Москватәи Алитературатә институт далгеит. Убри ашықәс инаркны быжь-шықәса рҟынӡа аус иуан Д.И. Гәлиа ихьӡ зху абызшәеи, алитературеи, аҭоурыхи ринститут аҟны.

Ажәеинраалақәа иҩуа далагеит Кәтолтәи ашкол данҭаз. Акьыҧхь аҟны дцәырҵит 1932 ш. инаркны. Ашкол данҭаз ииҩыз ажәеинраалақәа агәылалеит аизга «Раҧхьатәи ашьаҿақәа» (1935), урҭ рахьтә иҟоуп «Аҧсуа поезиа антологиа. ХХ ашә.» (Аҟәа – Москва, 2001, аиҭаҭыжьра – Аҟәа-Москва, 2009) ианылазгьы. Дышнеи-шнеиуаз апроза ашҟа диасуеит. Иҩымҭақәа рнылон агазеҭқәа «Аҧсны ҟаҧшь», «Советская Абхазия», «Республика  Абхазия», ажурналқәа «Амцабз», «Алашара», аизга «Аҧсуа жәабжьқәа» (Аҟәа, 1980) уҳәа егьырҭгьы.

М. Папасқьыр авторс дрымоуп апрозатә ҩымҭақәа жәпакы – ажәабжьқәа, аповестқәа, ароманқәа. Жәохә инареиҳаны аҧсышәалеи урысшәалеи ишәҟәқәа ҭыҵхьеит.

Аҧсшәахь еиҭеигеит, егьҭижьит А. М. Горки иповест «Ахәыҷра» (1956).

М. Папасқьыр ирҿиаратә ҧсҭазаараҿы аҭыҧ ҷыда ааннакылоит илитературатә ҭҵаамҭақәеи илитература-критикатә статиақәеи. Урҭ рызкуп аҧсуа литература аҭоурых апроблемақәа, ашәҟәыҩҩцәа  Д. Гәлиа, С. Ҷанба, М. Аҳашба, В. Агрба, И. Папасқьыр, Ш. Ҵәыџьба, С. Қәычбериа, П. Ҷкадуа, Қь. Агәмаа, Џь. Аҳәба уҳәа егьырҭгьы. Истатиақәа рнылон ажурнал «Алашара», Аҧсуа институт аусумҭақәа рҟны, агазеҭ «Аҧсны ҟаҧшь». 1970 ш. Аҟәа иҭижьит ашәҟәы «Аҧсуа прозеи апоезиеи. Акритикатә згәаҭақәа» (аҧсышәала).

Аҭыжьымҭақәа: аҧсышәала: Маница лысалам шәҟәы» Аҟәа, 1955; Ажәабжьқәа. Аҟәа, 1957; Изаҭәоумшьаша аҳәак иҟәнуп. Аҟәа, 1963; Аиқәырхара. Ароман. Актәи ашәҟәы. Аҟәа, 1965; Аҷныш. Ажәабжьқәа. Аҟәа, 1973; Аиқәырхара. Ароман. Аҟәа, 1976; Згәы еицамкуа Ешсоу. Ароман. Аҟәа, 1978; Усҟан даҽа аамҭан. Аповести ажәабжьқәеи, агәалашәарақәеи. Аҟәа, 1981; Амҩа хара. Ароман. Аҟәа, 1987; Ашьауардын. Аповести ажәабжьқәеи. Аҟәа, 1991; аурысшәахь аиҭагақәа: Письмо Маницы, Повесть. М., 1955; (Переиздание – М. 1957), Добрый и злой. Повести и сказки. М., 1966; Спасение. Роман. Сухуми, 1968; Пусть люди знают… (Сборник). Сухуми, 1974; Несгибаемый Ешсоу. Роман. Сухуми, 1983.