Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла асаит
АҦС РУС

"Амилаҭ хәыҷы алитература ду рымазар ауеит. Сара уи агәра згоит".

Д. И. Гәлиа

Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла

Аҧсны Аҳәынҭқарра

ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла

83 ШЫҚӘСА ДШЫРҬАГЫЛАЗ ИԤСҬАЗААРА ДАЛҴИТ ЕИЦЫРДЫРУА АԤСУА ШӘҞӘЫҨҨЫ НИКӘАЛА КӘЫҴНИА





23.11.2020

Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгылеи ажурнал «Алашара» аредакциеи  гәалсра дула ирыдышшылоит 83 шықәса дшырҭагылаз зыԥсҭазаара иалҵыз еицырыруа аԥсуа поет, апрозаик, апублицист, аиҭагаҩ Никәала Ҭарашь-иҧа Кәыҵниа иҭаацәеи игәакьацәеи.

Аԥсуа милаҭтә литература арҿиараҿы злагала шьардоу, СССР-и, Аҧсни, Урыстәылеи рышәҟәыҩҩцәа Реидгылақәа рлахәыла  Никәала Кәыҵниа диит 1938 шықәса март  13 рзы Очамчыра араион Аҭара ақыҭан.

Аҵара иҵон Аҭара, нас – Аҟәатәи абжьаратәи аҧсуа школқәа рҟны. Аҟәатәи аҳәынҭқарратә арҵаҩратә ҵараиурҭеи, А. М. Горки ихьӡ зхыз Аҟәатәи аҳәынҭқарратә арҵаҩратә инстиути, А. М. Горки ихьӡ зху Москватәи Алитературатә институти дрылгеит. 1960 ш. инаркны аус иуан Аҧсуа радио адикторс. 1984 ш. нахыс – 2004 ш. рзынӡа – ҩеижәа шықәса инеиԥынкыланы  ажурнал «Алашара» аредактор аус иуан, 2004 ш. инаркны 2010 ш. рзынӡа Аҧсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла ахантәаҩыс дыҟан.

Акьыҧхь аҟны дцәырҵит 1955 ш. инаркны. Ирҿиамҭақәа рнылон ажурналқәа: «Алашара», «Амцабз», «Аҧсны», «Советская Абхазия», «Республика Абхазия», «Еҵәаџьаа», «Литературная газета» (Москва); аизгақәа «Ерцаху», «…Памятник нам сыновей не заменит…», «Стихи и песни» (Аҟәа, 1994), «Ахаҵарашәа. Ажәеинраалақәа. Ажәабжьқәа, Астатиақәа. – Песнь мужества. Стихи. Рассказы. Статьи» (Аҟәа - Сухум, 1995), Нхыҵкавказтәи ашәҟәыҩҩцәа рҩымҭақәа реизга «Война длиною в жизнь» (М.., 2007) уҳәа егьырҭгьы. Иажәеинраалақәа жәпакы агәылалеит «Аҧсуа поезиа антологиа ХХ ашә.» (Аҟәа – Москва, 2001; аиҭаҭыжьра – Аҟәа – Москва, 2009).

Иҭижьхьан 20 инареиҳаны ажәеинраалақәеи, апоемақәеи, ажәабжьқәеи, аповестқәеи,  афоризмқәеи еидызкыло ашәҟәқәа, урҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп ароманқәа «алашә иблақәа аныхты», «Аԥшатлакә», «Ашьа ицаша».

Аурысшәахь еиҭаганы Москва иҭыҵхьан иажәеинраалақәа реизга «В ожидании чуда; иповестқәеи иажәабжьқәеи реизга «Праздник».

Никәала Кәыҵниа дырдыруан иара убас еиҭагаҩны. Аҧсшәахь еиҭеигеит аурыс, аукраин, ақырҭуа, аерман уҳәа ашәҟәыҩҩцәа аӡәырҩы рырҿиамҭақәа. Урҭ иреиуоуп: А. С. Пушкин, Н. А. Некрасов, А. А. Блок, К. М. Симонов, Е. А. Евтушенко, Р. И. Рождественски, А. А. Вознесенски, Ҟ. Ш. Кулиев, Е. Межалаитис, Р. Г. Гамзатов уҳәа ражәеинраалақәа. Хазы шәҟәны иҭижьхьеит Г. Табиӡе иажәеинраалақәа реизга, Ч. Амиреџьиби ироман «Даҭа Ҭуҭашхьиа», Л. Н. Толстои иповест «Иван Илиа-иҧа иҧсра», И. С. Тургенев иповестқәа реизга «Раҧхьатәи абзиабара», И. Бунин иповестқәеи иажәабжьқәеи, Г. Маркес иповест «Ирылаҳәаз ауаҩшьра аҭоурых ахроника», Д. Гурамишвили – «Давиҭиани» аҟнытә ахқәа, Ф. Шиллер, У. Шекспир ртрагедиақәа уҳәа акыр аҩымҭақәа.

Аԥсуа литература аҭоурых аҟны имҩашьауа зышьҭа аанзыжьыз Никәала Ҭарашь-иԥа Кәыҵниа ихьӡ хашҭра ақәымкәа иаанхоит дыздыруаз зегьы ргәалашәараҿы.