Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла асаит
АҦС РУС

"Амилаҭ хәыҷы алитература ду рымазар ауеит. Сара уи агәра згоит".

Д. И. Гәлиа

Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла

Аҧсны Аҳәынҭқарра

ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла

Басариа Еҭери Фиодор-иҧҳа



Басариа Еҭери Фиодр-иҧҳа (03.06.1949, Аҧсны, Очамчыра араион Кәтол ақыҭа – 13.05.2013, Украина, Киев) – аҧсуа шәҟәыҩҩы, аиҭагаҩ. Акыр шықәса Киев дынхон. СССР ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла далан (1979), иара убас Украина ашәҟәыҩҩцәа Рмилаҭтә Еидгыла (1992), Аҧсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла (2003). В. Г. Короленко (1999), Н. Гоголь (2008), И. Долгоруки (2008) рыхьӡқәа зху апремиақәа ланашьан. Дыҩуан урысшәала.

В. М. Ломоносов ихьӡ зху Москватәи аҳәынҭқарратә университети (1972), А. М. Горки ихьӡ зху Алитературатә институти (1973) дрылгеит. Аус луан Москва, акибернетика аинститут апресс-центри, ажурнал «Кибернетикеи» (1980ш. азынӡа) рҟны. Аамҭак азы Аҧсуа радио адикторс дыҟан. 1989-1999 шш. раан агазеҭ «Труд» акорреспондент ҷыдас аус луан. 2000-2002 шш. рзы ажурнал «Доктор» аредакторс даман. 2002-2004 шш. рзы акәзар, агазеҭ «Правда Украины» аҟәша деиҳабын.

1972 ш. инаркны лҩымҭақәа ркьыҧхьуан ажурналқәа «Юность» (ара икьыҧхьын раҧхьатәи лажәабжь), «Радуга», «Алашара» (аурысшәахьтә аиҭагақәа), «Абаза», украинатәи апериодикатә ҭыжьымҭақәа уҳәа егьырҭгьы.

Иҭлыжьит ароманқәа «Взгляд поверх ворот, выходящих на луг», «На перекрестке», «Ги во владениях обра», аповестқәа «Хуторяне», «Первые километры»; ажәабжьқәа «Нар», «Жил-был Ковбой», «И говорили они до утра», «На нашей стороне», «Память дорог», «Дождливым воскресеньем», «Балагур», «Греби к берегу, парень!», «Под скрип маленького колеса», «У порога», «Снег для полей», «Тяжесть виноградных гроздьев», «Когда созревают арбузы», «Дорога», уҳәа егьырҭгьы. Лҩымҭақәа реиҳарак еидукылар ауеит «алирикатә проза» ахьӡҵаны.

Жәохә инареиҳаны ашәҟәқәа дравторуп.

Аурысшәахь еиҭалгеит Б. У. Шьынқәба ироман «Ахаҳә еиҩса» аҩбатәи ашәҟәы, В. Џь. Амаршьан иҭоурыхтә роман «Аҧсҳа» (иҭыжьуп Аҟәа, 2003, «Леон Апсха» ахьӡны, аҩбатәи аҭыжьымҭа иахьӡуп «Апсха», Аҟәа 2012).

Е. Басариа лырҿиамҭақәа жәпакы, аҧсуа, аиталиан, аукраин, анемец бызшәақәа рахь еиҭагоуп. Авторс дрымоуп иара убас аҧсуа поетцәа ( И. А. Коӷониа, Г. Шь. Аламиа, Т. Шь. Аџьба уҳәа) ирызку астатиақәа.

Аҭыжьымҭақәа: урысшәала: Птицам — небо. Рассказы. Сухуми, 1975; На нашей стороне. Рассказы. Киев, 1977; Великан и дельфин. Сухуми, 1979; Первые километры. Рассказы и повести. М., 1980; Реджеб и его родичи. Повесть и рассказы. Киев, 1982; Взгляд поверх ворот, выходящих на луг. Роман. Киев, 1985; И говорили они до утра. Рассказы, повести. М., 1986; Щадящий режим. Повести и рассказы. Киев, 1988; Дыдын и Мыдын. Сказки. Для младшего школьного возраста. Киев, 1988; На перекрестке. Роман, повести, рассказ. Киев, 1989; Нар. Книга рассказов. Сухуми, 1990; Живая ветвь. Харьков. 1990; Ги во владениях Обра. Киев, 2004; Собрание: В 2-х томах. Сухум, 2011; аҧсшәахь аиҭагақәа: Абас адгьыл аншу. Аповести ажәабжьқәеи. Аҟәа, 1980.